️जागतिक श्रवण दिन, बहिरेपणा आणि श्रवणदोष कसा टाळावा

 

साप्ताहिक सागर आदित्य/

▶️जागतिक श्रवण दिन ३ मार्च

बहिरेपणा आणि श्रवणदोष कसा टाळावा, तसेच कान आणि श्रवणविषयक काळजी कशी घ्यावी याबद्दल जनजागृती करण्यासाठी दरवर्षी ३ मार्च हा जागतिक श्रवण दिन म्हणून पाळला जातो.  जागतिक आरोग्य संघटना (WHO) दरवर्षी एक ब्रीद वाक्य निवडते.

 WHO जागतिक श्रवण दिनानिमित्त बहिरेपणा लवकर ओळखू यावा व बहिरेपनावर लवकर उपचार व्हावा या साठी प्रयत्नशील असते .  बर्‍याच लोकांना श्रवणविषयक समस्यांचे निदान होत नाही आणि ते महत्त्वाचे ध्वनी आणि वाक्प्रचार गमावत आहेत याची त्यांना कल्पना नसते.


जागतिक आरोग्य संघटनेचे २०२२ साठी ब्रीदवाक्य

“To hear for life, listen with care”

 ▶️बहिरेपणाची समस्या हाताळण्याची पहिली पायरी म्हणजे एखाद्याच्या श्रवणशक्तीचे मूल्यांकन करणे.
श्रावण शक्ती चे मूल्यांकन आपण
खुप सुरवातीला म्हणजे एक महिन्याच्या बाळापासून सुद्धा करू शकतो
त्याला OEA/BERA अश्या सुविधा आहेत

तसेच pure tone audiometry सुद्धा उपलब्ध आहे

जर आपण लवकर निदान करू  शकलो तर cochlear implants किंवा hearing  aids उपलब्ध आहेत.


▶️एकू कमी येण्याची कारणे

 
 
वृद्धत्व.  आतील कानाच्या संरचनेचे र्‍हास कालांतराने होते. presbycusis

 मोठा आवाज.  
मोठ्या आवाजाच्या संपर्कात आल्याने तुमच्या आतील कानाच्या पेशींचे नुकसान होऊ शकते.  जसे DJ, ढोल ताशे , फटाके
मोठ्या आवाजात हेड फोन एकणे.

 आनुवंशिकता.

 अनुवांशिक मेकअप मुळे जन्मजात बहिरेपणा येऊ शकतो
 वृद्धत्वामुळे येणारे बहिरेपणा लवकऱ् येण्याची शक्यता निर्माण करू शकतो.

 व्यावसायिक आवाज.

 ज्या नोकऱ्यांमध्ये मोठा आवाज हा कामाच्या वातावरणाचा एक नियमित भाग असतो, जसे की शेती,पिठाची गिरणी बांधकाम किंवा कारखान्यातील काम, यामुळे तुमच्या कानात नुकसान होऊ शकतो व बहिरेपणा येऊ शकतो

 मनोरंजक आवाज.

   धोकादायकरित्या उच्च आवाज पातळीसह  मोठ्या आवाजात संगीत ऐकणे टीव्ही ऐकणे समाविष्ट आहे.

 काही औषधे.

  अँटिबायोटिक जेंटॅमिसिन, सिल्डेनाफिल (व्हायग्रा) आणि काही केमोथेरपी औषधे यांसारखी औषधे आतील कानाला इजा करू शकतात.  तुमच्या श्रवणावर तात्पुरते परिणाम — कानात वाजणे (टिनिटस) किंवा श्रवण कमी होणे — तुम्ही एस्पिरिन, इतर वेदना कमी करणारे, मलेरियाविरोधी औषधे किंवा  लघवीचे प्रमाण वाढवणारे औषध घेतल्यास होऊ शकतात.

 काही आजार.

  मेनिंजायटीस सारखे रोग किंवा आजार ज्यामुळे उच्च ताप येतो, त्यामुळे कॉक्लीयाला नुकसान होऊ शकते.

▶️बहिरेपणा कसा टाळावे

 सर्व प्रकारचे श्रवण कमी होणे टाळता येण्यासारखे नसले तरी, वय-संबंधित श्रवतण कमी होणे आणि/किंवा ध्वनी प्रदुर्षणाने कमी होणारी श्रवणशक्ती चा धोका कमी करण्यासाठी तुम्ही काही पावले उचलू शकता.

 तुमच्या डॉक्टरांच्या सल्ल्याचे पालन केल्याने तुमच्या ऐकण्याच्या आरोग्याचे रक्षण करणे सोपे आहे.

 

 श्रवणशक्ती टिकवण्या साठी खालील जीवनशैली तुम्ही वापरू शकता

श्रवण कमी होण्यापासून बचावाची सुरुवात नियमित व्यायामासारख्या आरोग्यदायी सवयींनी होते.

 तुमच्या आतील कानात केसांसारख्या नाजूक पेशी असतात ज्या रक्तप्रवाहातील बदलांसाठी अत्यंत संवेदनशील असतात.  जर या पेशींचे नुकसान झाले असेल तर तुमची श्रवणशक्ती कमी होते.  तुम्ही एकंदरीत जितके निरोगी आहात, तितकी चांगली तुमची श्रवणशक्ती  

१. तुमचे रक्तदाब आणि हृदयाचे आरोग्य व्यवस्थापित करा

 उच्च रक्तदाब आणि हृदयविकारामुळे तुमच्या कानातल्या नाजूक यंत्रणांना नुकसान होऊ शकते जे तुम्हाला ऐकण्यास मदत करतात.  तुम्हाला उच्च कोलेस्टेरॉल किंवा रक्तदाब असल्यास, ते नियंत्रणात आणण्यासाठी तुमच्या डॉक्टरांच्या उपचारांच्या आदेशांचे पालन करा.  

 २. धुम्रपान  व मद्यपान करू नका

 

 ३. मधुमेह नियंत्रणात ठेवा

 संशोधनात असे दिसून आले आहे की मधुमेह असलेल्या लोकांमध्ये श्रवणशक्ती कमी होण्याची शक्यता दुप्पट असते.  उच्च रक्तदाबाप्रमाणेच मधुमेहामुळे तुमच्या आतील कानातल्या पेशींचे नुकसान होऊ शकते.  तुमची रक्तातील साखर नियंत्रणात ठेवा आणि मधुमेहाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी तुमच्या डॉक्टरांच्या आदेशांचे पालन करा.  

 ४. ताण कमी करण्यासाठी व्यायाम आणि सराव करा

 व्यायाम कशासाठी उपयुक्त नाही?  
व्यायामामुळे रक्तप्रवाह सुधारतो आणि तुमच्या शरीराला-आणि तुमच्या कानाच्या आरोग्यस अगणित मार्गांनी मदत होते.  आणि दीर्घकालीन उच्चताण तुमच्या श्रवणासाठी चांगला नसल्यामुळे,  तणावाची पातळी नियंत्रणात ठेवा.   

 ५. विशिष्ट जीवनसत्त्वे आणि खनिजे असलेले पदार्थ खा

 तुम्हाला माहीत आहे का की अनेक जीवनसत्त्वे, विशेषत: B12, चांगल्या श्रवणासाठी आवश्यक आहेत?  पोटॅशियम आणि मॅग्नेशियमसह खनिजांच्या बाबतीतही असेच आहे.  लोहाच्या कमतरतेचा अॅनिमिया तुमची श्रवणशक्ती कमी होण्याशी जोडलेला आहे म्हणून लोहयुक्त आहार घेण्याचा प्रयत्न करा.  

६. तुमचा कौटुंबिक इतिहास जाणून घ्या

 तुमचा कौटुंबिक इतिहास जाणून घेतल्याने श्रवणशक्ती कमी होण्यास थेट प्रतिबंध होणार नाही, तरीही तुम्हाला उच्च धोका आहे का हे जाणून घेण्यात मदत होईल.  ते लवकर पकडल्याने तुमची श्रवणशक्ती कमी होण्याच्या नकारात्मक प्रभावांचा धोका कमी होऊ शकतो, जसे की संज्ञानात्मक घट, नैराश्य आणि सामाजिक अलगाव.  

७. श्रवणशक्ती कमी होण्यास कारणीभूत असलेल्या औषधांबद्दल जागरूक रहा

 शेकडो ओव्हर-द-काउंटर आणि प्रिस्क्रिप्शन औषधे श्रवणशक्ती कमी होण्याशी जोडलेली आहेत.  ही ओटोटॉक्सिक औषधे एस्पिरिनसारख्या सामान्य, ओव्हर-द-काउंटर औषधांपासून ते केमोथेरपी औषधे आणि IV अँटीबायोटिक्सपर्यंत असतात.  काही प्रकरणांमध्ये, औषध-संबंधित श्रवणशक्ती कमी होण्याचा धोका कमी करण्यासाठी तुम्ही वैकल्पिक औषध घेऊ शकता.

 आवाज-प्रेरित श्रवणशक्ती कमी होण्याचा धोका कमी करा

 जरी तुम्ही  निरोगी असाल आणि दिवसभर सॅलड खात असाल, तरीही तुम्ही गोंगाटाच्या वातावरणात तुमच्या श्रवणाचे रक्षण  नकेल्यास तुम्हाला बहिरेपणा येण्याचा धोका आहे. तुमच्या श्रवणशक्तीला मोठ्या  आवाजा सारखे काहीच जास्त हानीकारक  नाही.

तर तुमचे कानाचे आरोग्य सांभाळा

डॉ संतोषकुमार चि. बेदरकर
कान नाक व घसा तज्ञ
बेदरकर हॉस्पिटल
वाशिम