वाटर शेड यात्रा– शाश्वत जलसंपत्ती विकासाची नवी दिशा प्रधानमंत्री कृषि सिंचन योजना 2.0 अंतर्गत जलक्रांतीचं पाऊल

 

                     

साप्ताहिक सागर आदित्य 

वाटर शेड यात्रा– शाश्वत जलसंपत्ती विकासाची नवी दिशा

प्रधानमंत्री कृषि सिंचन योजना 2.0 अंतर्गत जलक्रांतीचं पाऊल

महाराष्ट्र शासनाच्या मृद व जलसंधारण विभागाच्या वतीने – पाणलोट विकास घटक 2.0 अंतर्गत जिल्ह्यात विशेष वाटरशेड यात्रा आयोजित करण्यात आली आहे. 12 फेब्रुवारी 2025 ते 16 फेब्रुवारी 2025 या कालावधीत विविध तालुक्यांतील महत्त्वाच्या प्रकल्प स्थळांना भेट देण्यात येणार आहे.

पाणलोट व्यवस्थापन म्हणजे काय आणि वाटर शेड यात्रेची गरज काय?

पाणलोट व्यवस्थापन म्हणजे नैसर्गिक जलप्रवाहांचे शाश्वत नियोजन आणि त्याचा शेतीसाठी आणि पर्यावरणीय समतोलासाठी योग्य उपयोग. अनियमित पावसामुळे कमी भूजल साठा, मृदसंधारणाचा अभाव आणि पाणीटंचाई वाढत चालल्याने पाणलोट विकास हा काळाची गरज बनला आहे.

प्रधानमंत्री कृषि सिंचन योजना 2.0 ही केंद्र सरकारची योजना आहे, जी जलसंधारण, पाणलोट क्षेत्र विकास, आणि शेतकऱ्यांना सिंचनाची उपलब्धता वाढवण्यावर भर देते.

या योजनेंतर्गत महाराष्ट्रात शेतीसाठी शाश्वत जलस्रोत निर्माण करणे, भूजल पुनर्भरण करणे, आणि पारंपरिक जलसंवर्धन तंत्रांचा अवलंब करणे हे मुख्य उद्दिष्ट आहे.

वाटर शेड यात्रेचा उद्देश :

या यात्रेचा मुख्य हेतू स्थानिक नागरिक आणि शेतकऱ्यांना जलसंधारणाच्या महत्त्वपूर्ण उपाययोजनांची माहिती देणे, तसेच पाणलोट व्यवस्थापनाच्या नवीन तंत्रज्ञानाची ओळख करून देणे हा आहे.

तसेच, ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांना या योजनेंतर्गत उपलब्ध अनुदान, विविध प्रकल्प आणि लाभदायक सरकारी योजनांविषयी माहिती दिली जाणार आहे.

यात्रेतील महत्त्वाचे उपक्रम :

1.जलसंधारण तंत्रज्ञानाचे प्रत्यक्ष प्रात्यक्षिक

या यात्रेदरम्यान माती परीक्षण, जलसंधारणासाठी जलसाठा वाढवण्याचे तंत्र, शेततळे बांधण्याचे उपाय, आणि सिंचन व्यवस्थापनाचे अद्ययावत तंत्रज्ञान प्रत्यक्ष दाखवले जाणार आहे.

2.स्थानिक लोकांचा सहभाग आणि चर्चासत्रे

गावोगावी होणाऱ्या चर्चासत्रांमध्ये शेतकरी, स्थानिक नागरिक, ग्रामपंचायत सदस्य आणि जलतज्ज्ञ सहभागी होतील. या चर्चांमध्ये विविध जलसंधारण उपाय, भूजल पुनर्भरणाच्या संधी आणि उपलब्ध सरकारी मदतीबाबत सविस्तर चर्चा केली जाईल.

3. प्रयोगशील शेतकऱ्यांच्या यशोगाथा

यात्रेतील काही सत्रांमध्ये जलसंधारण आणि शाश्वत शेतीमध्ये यशस्वी झालेल्या शेतकऱ्यांचे अनुभव आणि यशोगाथा सांगण्यात येणार आहेत. यामुळे इतर शेतकऱ्यांना प्रेरणा मिळेल आणि प्रभावी उपाय योजना प्रत्यक्ष अनुभवता येतील.

यात्रेचे महत्त्व आणि अपेक्षित परिणाम :

✅ पाणलोट विकास प्रकल्पात स्थानिक नागरिकांचा जास्त सहभाग वाढेल.

✅ शेतकऱ्यांना सिंचन व्यवस्थापनाच्या आधुनिक तंत्रांचा लाभ मिळेल.

✅ जलसंधारणासाठी पारंपरिक आणि नवीन तंत्रज्ञानांचा योग्य समन्वय साधला जाईल.

✅ सरकारी योजनांचा लाभ अधिकाधिक शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचेल.

✅ पावसाच्या पाण्याचा योग्य वापर आणि भूजल पुनर्भरणवाढ होईल.

✅ स्थानिक नागरिक आणि शेतकऱ्यांनी या यात्रेत सहभागी होऊन या संधीचा लाभ घ्यावा, असे आवाहन प्रशासनाने केले आहे.

या वाटरशेड यात्रेचा राज्यस्तरीय शुभारंभ राज्याचे मृद व जलसंधारण मंत्री संजय राठोड व राज्यमंत्री इंद्रनील नाईक यांच्या हस्ते नुकताच यवतमाळ येथे पार पडला.

वाशिम जिल्ह्यातील ६ तालुक्यातील, ७ पाणलोट क्षेत्रातील एकूण १४ गावामधून ही यात्रा जाणार आहे.

माती व पाणी येणाऱ्या पिढींसाठी महत्वाचे आहे. यात्रेच्या माध्यमातून त्याचे महत्व पटवून देण्यात येणार आहे. राज्याला दुष्काळ व टॅंकरमुक्त करण्यासाठी केंद्रासह राज्याचा देखील कार्यक्रम आपण राबवतो आहे. या वाटरशेड यात्रेच्या माध्यमातून गावोगावी मृद व जलसंधारणाचे महत्व पिढीसह नागरिकांना पटवून देण्यात येणार आहे.

        _संजय राठोड, मंत्री 

मृद व जलसंधारण, महाराष्ट्र राज्य.

"प्रधानमंत्री कृषि सिंचन योजना 2.0 अंतर्गत आयोजित वाटरशेड यात्रा ही वाशिम जिल्ह्यातील जलसंधारणासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. जलसंपत्तीचे योग्य व्यवस्थापन आणि शेतकऱ्यांना आधुनिक सिंचन तंत्रज्ञानाची माहिती देणे हे या यात्रेचे प्रमुख उद्दीष्ट आहे.

 भविष्यातील पाणीटंचाईसाठी उपाय शोधता येईल. जिल्हा प्रशासन पूर्ण क्षमतेने या उपक्रमाला सहकार्य करेल आणि जलसंधारणासंदर्भात नव्या संधी निर्माण करण्यासाठी प्रयत्नशील राहील."

       _ बुवनेश्वरी एस, जिल्हाधिकारी वाशिम 

वाशिम जिल्ह्यात प्रधानमंत्री कृषि सिंचन योजना 2.0 अंतर्गत राबवण्यात णारी पाणलोट यात्रा ही जलसंधारण क्षेत्रात परिवर्तन घडवण्यासाठी एक महत्त्वाची संधी आहे. जलसंपत्तीच्या योग्य वापरासाठी शाश्वत उपाययोजना राबवणे गरजेचे आहे, आणि हा उपक्रम त्याच दिशेने टाकलेले महत्त्वाचे पाऊल आहे. या यात्रेदरम्यान शेतकरी आणि ग्रामस्थांना आधुनिक जलसंधारण तंत्रज्ञान, पाणलोट क्षेत्र व्यवस्थापन, आणि शासनाच्या विविध योजनांविषयी मार्गदर्शन केले जाईल. शेतकऱ्यांनी या संधीचा फायदा घेऊन आपल्या शेतीसाठी जलस्रोतांचे योग्य नियोजन कसे करता येईल, याची माहिती मिळणार आहे.

जलसंधारण विभाग आपल्या सहकार्यासाठी तत्पर आहे, आणि जिल्ह्यातील प्रत्येक गावात पाणीटंचाई कमी करण्यासाठी आम्ही कटिबद्ध आहोत."

       _श्याम फेरवाणी

जिल्हा जलसंधारण अधिकारी, वाशिम 

अधिक माहितीसाठी संपर्क:

📌 मृद व जलसंधारण विभाग, वाशिम येथे संपर्क साधता येईल.

संकलन: 

अनिल कुरकुटे 

जिल्हा माहिती कार्यालय 

वाशिम.